2008/06/10

Том Ё

Нэрт математикч Эйлер (Leonhard Euler 1707-1783) тооны ухаанд хамгийн их хэмжээний ажил гүйцэтгэсэн гэгддэг. Тэгж хэлэгдэх болсон нууц нь тэрээр хаана ч, хэзээ ч ажлаа хийж чаддаг байжээ. Хоол идэнгээ хагас цагийн дотор математикийн илтгэл бичиж дуусгадаг, нялх хүүхдээ өвдгөн дээрээ тавиад судалгааны ажлаа бичдэг байсан тухай яриа байдаг. Тэр их эрдмийн ажлын хажуугаар 13 хүүхэд хийсэн Эйлер маш завгүй байсан байх даа зайлуул. За тэр ч яахав.
Тооны ухааныг ашиглан хэрхэн үзэл бодлын маргаанд ялсан тухай нь энд өгүүлье.


Оросод амьдарч байх үед нь Екатерина хатан хаанаас нэгэн хүсэлт иржээ. Францын гүн ухаанч Дидро ордонд нь ирчихээд бурхангүй үзлийг номлоод хэцүү байна, үүний учрыг олж өгнө үү гэж. Энэ бол Эйлерийн хувьд тийм ч хэцүү хүсэлт биш байлаа.

Алгебрийн онолоор бурхныг баталж байгаа математикч байна гэсэн сургаар Дидро нэгэн илтгэл дээр очжээ. Тэгтэл Эйлер түүнд хандаж:
"Эрхэм дээдэсээ, (a+bⁿ)/n=x байдагчлан бурхан бол оршин байна. Та хариултаа болгооно уу" гэв. Тоонд муу Дидро хэлэх үггүй болж ордныг орхин явсан гэнэ лээ.

17 comments:

Badka said...

Gexdee l burxan bxgui ni unen shuudee. Eniig chin bid oorsnoo bodoj olson ym kk

Bayasum said...

бадка - г бурханд итгэдэггүй хүн байна л гэж хэлнэ. Бадка- ийн бурханд итгэдэггүй нь бурхан оршин байхгүйн баталгаа биш.

Anonymous said...

dansu yori pantsuka !

Лхагваа said...

Bayasum-г бурханд итгэдэг хүн байна л гэж хэлнэ. Bayasum-ийн бурханд итгэдэг нь ч Бурхан оршин байгаан баталгаа биш...

Bayasum said...

лхагва:
намайг бурханд итгэдэгийг хэрхэн мэдэв? би Бурханы орших, эс оршихуйг батлах гээгүй. ингэх нь утгагүй зүйл шүү дээ.. итгэх итгэхгүйн л асуудал.

Anonymous said...

ene deed taliin baysum gej yun ongiroo novsh we ...chamaig bi haanas ch olno shuu...take care!

Anonymous said...

МАХН амлалтаа биелүүлнэ, та дэмжээрэй2008 оны 6 сарын 13

“БИДНИЙГ ДӨРВӨН СУУДАЛ АВЧРААРАЙ ГЭЖ ЯВУУЛЛАА”
“Улаанбаатар палас”-т Баянгол дүүргийнхэн цуглажээ. Ерөнхий сайд С.Баярыг хүлээж буй нь тэр. Гэхдээ тэрээр бусад дарга нар шиг хүлээл­гэсэнгүй, уулзалт цагтаа эхлэв. Иргэд цагаасаа ялимгүй өмнө суудлаа эзэлсэн байлаа. Тус дүүрэгт намын­хаа нэр дэвшигчдийг дэмжих гэж ийн яарчээ, С.Баяр дарга. Түүнийг дөрвөн нэр дэвшигчдийн хамт танхимд орж ирэхэд Баян­голынхон халуун алга ташилтаар угтсан. Ерөнхий сайдынхаа хувьд, намын даргынхаа хувьд, бас МАХН-ын сонгуулийн төв комиссын даргын хувьд иргэдтэй хийж байгаа уул­залтуудын нэг нь энэ байв. Мэдээж, Баянгол дүүрэгт нэр дэвшиж байгаа Н.Баяртсайхан, Н.Болормаа, Ц.Мөнх-Оргил, П.Цогтбаатар нарыг дэмжи­хийг уриаллаа. Ерөнхий сайд МАХН амлалтаа биелүүлнэ, та бид­нийг дэмжээрэй гэсэн нь иргэдэд таа­лаг­дав бололтой. Дахиад л тан­хим дүүрэн алга ташилт. МАХН УИХ-ын сонгуульд хэнийг дэвшүүлэх вэ гэдгээ хоёр жилийн өмнөөс шийдсэн учир шилдэг, сайн боловсон хүчнээ Баянгол дүүрэгт илгээлээ гээд Ерөн­хий сайд С.Баяр тэднийг эвтэй, эрчтэй хүмүүс гэж магтсан юм.

Төрийн төлөө зүтгэхэд, улс орноо хөгжүүлэхэд эдийн засгийн бодлого хэрэгтэй. Ийм хүн манай багт байна гэсэн нь Н.Баяртсайхан гишүүнийг хэл­жээ. Нийгмийн бодлогоор мэр­гэш­сэн хүн гэж Н.Болормаа сайдыг хэл­сэн бол нутгийн удирдлагад нухлуул­сан, зовлон жаргалыг нь дэндүү сайн мэднэ гэж П.Цогтбаатар даргыг үнэлэв. Харин хууль тогтоох байгуул­лагад гарцаа­гүй хэрэгтэй хуульч гэж Ц.Мөнх-Оргил сайдыг намын дарга нь магтлаа. Ерөнхий сайд С.Баяр намын даргын хувьд мө­рийн хөтөл­бө­рөө товчхон танил­цуулав. МАХН зүүн чиглэлийн нам учир мөрийн хөтөл­бөртөө нийгмийн асуудлыг түлхүү оруулснаа хэлж байв. Мөрийн хөтөл­бөртөө тэтгэв­рийг гурав дахин нэмнэ гэж тусгасан ч иргэд өөр олон санал тавьж байгаа гэнэ. Тэтгэврийг инфляц­тай уял­дуулж нэмж байгаа­рай гэсэн, МАХН үүнийг хүлээн авч байна гэсэн С.Баяр дар­гын үгийг тан­хим алга нижигнүү­лэн хү­лээж авлаа. Ер нь л Засгийн газар, Ерөн­­хий сайд, МАХН-ын нэр хүнд ир­гэдийн дунд өндөр байгаа нь анзаа­раг­дав. Шинэ Зас­гийн газар хариуц­ла­гыг чангат­гасан гэж С.Баяр дарга хэл­сэн, сон­гог­чид ч санал нэг байсан. Үнэ­хээр ч мар­тагнах шахсан хариуц­ла­гыг С.Бая­­­рын Засгийн газар сэргээ­сэн гэдэг­тэй маргах хүн гарахгүй биз ээ.

Харин Ерөнхий сайдаар томилогдсоныхоо дараа тун­хагласан таван төгөлдөршлөөс ашигт малтмалтай холбоотой хэсгийг хэрэгжүүлж амжсангүй гэдгээ С.Баяр дарга хэлэв. Гэх­дээ энэ нь Засгийн газар, МАХН-аас хамаараагүй гэдгийг сонгогчид ойлгож байв. Ерөн­хий сайд ийн танилцуулс­ны да­раа нэр дэвшигчид үг хэлсэн юм. Н.Баяртсайхан гишүүн, “МАХН Засгийн газар дангаар бай­­гуулах хэмжээний суудал аваа­сай” гэсэн бол, Н.Болор­маа сайд “Иргэддээ хамгийн ойр байж чаддаг төр хүчтэй байдаг. МАХН дандаа иргэд­тэй­гээ хамт” гэв. Харин Ц.Мөнх-Оргил сайд “Биднийг дөрвөн суу­­дал авчраа­рай гэж намын­хан маань Баян­гол руу илгээ­лээ” гэсэн юм. П.Цогт­баатарын хувьд дүүргийн Засаг дарга, ир­гэдийнхээ зовлон жаргалыг хам­гийн сайн мэддэг болохоор сон­гогчид талархан хүлээн авч бай­сан. Уулзалтын үеэр МАХН шинэ гишүүдээр эгнээгээ нэ­мэв. Намын дарга, ерөнхий на­рийн бичгийн дарга, Улаан­баа­тар хотын Засаг дарга бо­лон дөрвөн нэр дэвшигчээс намын батлах гардаж авсан шинэ гишүүд бүгд шижигнэсэн залуус байлаа. Хөтлөгч “Залуус МАХН-ыг сонгож байна” гэж дуу алдах нь аргагүй ээ. Уулзалт богинохон ч дүүр­гийн иргэдийн саналыг сонсч, асуул­­тад хариулах цаг зав Ерөн­хий сайд ч, нэр дэвшигчид ч гар­гав. Улс орны хэмжээний асуу­далд санаа зовних “Монгол зүрх­тэй” нэгэн ч байсан, амжилт хүс­сэн цагаан ерөөлтэй хүмүүс ч байлаа.

Anonymous said...

МАХН амлалтаа биелүүлнэ, та дэмжээрэй2008 оны 6 сарын 13

“БИДНИЙГ ДӨРВӨН СУУДАЛ АВЧРААРАЙ ГЭЖ ЯВУУЛЛАА”
“Улаанбаатар палас”-т Баянгол дүүргийнхэн цуглажээ. Ерөнхий сайд С.Баярыг хүлээж буй нь тэр. Гэхдээ тэрээр бусад дарга нар шиг хүлээл­гэсэнгүй, уулзалт цагтаа эхлэв. Иргэд цагаасаа ялимгүй өмнө суудлаа эзэлсэн байлаа. Тус дүүрэгт намын­хаа нэр дэвшигчдийг дэмжих гэж ийн яарчээ, С.Баяр дарга. Түүнийг дөрвөн нэр дэвшигчдийн хамт танхимд орж ирэхэд Баян­голынхон халуун алга ташилтаар угтсан. Ерөнхий сайдынхаа хувьд, намын даргынхаа хувьд, бас МАХН-ын сонгуулийн төв комиссын даргын хувьд иргэдтэй хийж байгаа уул­залтуудын нэг нь энэ байв. Мэдээж, Баянгол дүүрэгт нэр дэвшиж байгаа Н.Баяртсайхан, Н.Болормаа, Ц.Мөнх-Оргил, П.Цогтбаатар нарыг дэмжи­хийг уриаллаа. Ерөнхий сайд МАХН амлалтаа биелүүлнэ, та бид­нийг дэмжээрэй гэсэн нь иргэдэд таа­лаг­дав бололтой. Дахиад л тан­хим дүүрэн алга ташилт. МАХН УИХ-ын сонгуульд хэнийг дэвшүүлэх вэ гэдгээ хоёр жилийн өмнөөс шийдсэн учир шилдэг, сайн боловсон хүчнээ Баянгол дүүрэгт илгээлээ гээд Ерөн­хий сайд С.Баяр тэднийг эвтэй, эрчтэй хүмүүс гэж магтсан юм.

Төрийн төлөө зүтгэхэд, улс орноо хөгжүүлэхэд эдийн засгийн бодлого хэрэгтэй. Ийм хүн манай багт байна гэсэн нь Н.Баяртсайхан гишүүнийг хэл­жээ. Нийгмийн бодлогоор мэр­гэш­сэн хүн гэж Н.Болормаа сайдыг хэл­сэн бол нутгийн удирдлагад нухлуул­сан, зовлон жаргалыг нь дэндүү сайн мэднэ гэж П.Цогтбаатар даргыг үнэлэв. Харин хууль тогтоох байгуул­лагад гарцаа­гүй хэрэгтэй хуульч гэж Ц.Мөнх-Оргил сайдыг намын дарга нь магтлаа. Ерөнхий сайд С.Баяр намын даргын хувьд мө­рийн хөтөл­бө­рөө товчхон танил­цуулав. МАХН зүүн чиглэлийн нам учир мөрийн хөтөл­бөртөө нийгмийн асуудлыг түлхүү оруулснаа хэлж байв. Мөрийн хөтөл­бөртөө тэтгэв­рийг гурав дахин нэмнэ гэж тусгасан ч иргэд өөр олон санал тавьж байгаа гэнэ. Тэтгэврийг инфляц­тай уял­дуулж нэмж байгаа­рай гэсэн, МАХН үүнийг хүлээн авч байна гэсэн С.Баяр дар­гын үгийг тан­хим алга нижигнүү­лэн хү­лээж авлаа. Ер нь л Засгийн газар, Ерөн­­хий сайд, МАХН-ын нэр хүнд ир­гэдийн дунд өндөр байгаа нь анзаа­раг­дав. Шинэ Зас­гийн газар хариуц­ла­гыг чангат­гасан гэж С.Баяр дарга хэл­сэн, сон­гог­чид ч санал нэг байсан. Үнэ­хээр ч мар­тагнах шахсан хариуц­ла­гыг С.Бая­­­рын Засгийн газар сэргээ­сэн гэдэг­тэй маргах хүн гарахгүй биз ээ.

Харин Ерөнхий сайдаар томилогдсоныхоо дараа тун­хагласан таван төгөлдөршлөөс ашигт малтмалтай холбоотой хэсгийг хэрэгжүүлж амжсангүй гэдгээ С.Баяр дарга хэлэв. Гэх­дээ энэ нь Засгийн газар, МАХН-аас хамаараагүй гэдгийг сонгогчид ойлгож байв. Ерөн­хий сайд ийн танилцуулс­ны да­раа нэр дэвшигчид үг хэлсэн юм. Н.Баяртсайхан гишүүн, “МАХН Засгийн газар дангаар бай­­гуулах хэмжээний суудал аваа­сай” гэсэн бол, Н.Болор­маа сайд “Иргэддээ хамгийн ойр байж чаддаг төр хүчтэй байдаг. МАХН дандаа иргэд­тэй­гээ хамт” гэв. Харин Ц.Мөнх-Оргил сайд “Биднийг дөрвөн суу­­дал авчраа­рай гэж намын­хан маань Баян­гол руу илгээ­лээ” гэсэн юм. П.Цогт­баатарын хувьд дүүргийн Засаг дарга, ир­гэдийнхээ зовлон жаргалыг хам­гийн сайн мэддэг болохоор сон­гогчид талархан хүлээн авч бай­сан. Уулзалтын үеэр МАХН шинэ гишүүдээр эгнээгээ нэ­мэв. Намын дарга, ерөнхий на­рийн бичгийн дарга, Улаан­баа­тар хотын Засаг дарга бо­лон дөрвөн нэр дэвшигчээс намын батлах гардаж авсан шинэ гишүүд бүгд шижигнэсэн залуус байлаа. Хөтлөгч “Залуус МАХН-ыг сонгож байна” гэж дуу алдах нь аргагүй ээ. Уулзалт богинохон ч дүүр­гийн иргэдийн саналыг сонсч, асуул­­тад хариулах цаг зав Ерөн­хий сайд ч, нэр дэвшигчид ч гар­гав. Улс орны хэмжээний асуу­далд санаа зовних “Монгол зүрх­тэй” нэгэн ч байсан, амжилт хүс­сэн цагаан ерөөлтэй хүмүүс ч байлаа.

Anonymous said...

МАХН амлалтаа биелүүлнэ, та дэмжээрэй2008 оны 6 сарын 13

“БИДНИЙГ ДӨРВӨН СУУДАЛ АВЧРААРАЙ ГЭЖ ЯВУУЛЛАА”
“Улаанбаатар палас”-т Баянгол дүүргийнхэн цуглажээ. Ерөнхий сайд С.Баярыг хүлээж буй нь тэр. Гэхдээ тэрээр бусад дарга нар шиг хүлээл­гэсэнгүй, уулзалт цагтаа эхлэв. Иргэд цагаасаа ялимгүй өмнө суудлаа эзэлсэн байлаа. Тус дүүрэгт намын­хаа нэр дэвшигчдийг дэмжих гэж ийн яарчээ, С.Баяр дарга. Түүнийг дөрвөн нэр дэвшигчдийн хамт танхимд орж ирэхэд Баян­голынхон халуун алга ташилтаар угтсан. Ерөнхий сайдынхаа хувьд, намын даргынхаа хувьд, бас МАХН-ын сонгуулийн төв комиссын даргын хувьд иргэдтэй хийж байгаа уул­залтуудын нэг нь энэ байв. Мэдээж, Баянгол дүүрэгт нэр дэвшиж байгаа Н.Баяртсайхан, Н.Болормаа, Ц.Мөнх-Оргил, П.Цогтбаатар нарыг дэмжи­хийг уриаллаа. Ерөнхий сайд МАХН амлалтаа биелүүлнэ, та бид­нийг дэмжээрэй гэсэн нь иргэдэд таа­лаг­дав бололтой. Дахиад л тан­хим дүүрэн алга ташилт. МАХН УИХ-ын сонгуульд хэнийг дэвшүүлэх вэ гэдгээ хоёр жилийн өмнөөс шийдсэн учир шилдэг, сайн боловсон хүчнээ Баянгол дүүрэгт илгээлээ гээд Ерөн­хий сайд С.Баяр тэднийг эвтэй, эрчтэй хүмүүс гэж магтсан юм.

Төрийн төлөө зүтгэхэд, улс орноо хөгжүүлэхэд эдийн засгийн бодлого хэрэгтэй. Ийм хүн манай багт байна гэсэн нь Н.Баяртсайхан гишүүнийг хэл­жээ. Нийгмийн бодлогоор мэр­гэш­сэн хүн гэж Н.Болормаа сайдыг хэл­сэн бол нутгийн удирдлагад нухлуул­сан, зовлон жаргалыг нь дэндүү сайн мэднэ гэж П.Цогтбаатар даргыг үнэлэв. Харин хууль тогтоох байгуул­лагад гарцаа­гүй хэрэгтэй хуульч гэж Ц.Мөнх-Оргил сайдыг намын дарга нь магтлаа. Ерөнхий сайд С.Баяр намын даргын хувьд мө­рийн хөтөл­бө­рөө товчхон танил­цуулав. МАХН зүүн чиглэлийн нам учир мөрийн хөтөл­бөртөө нийгмийн асуудлыг түлхүү оруулснаа хэлж байв. Мөрийн хөтөл­бөртөө тэтгэв­рийг гурав дахин нэмнэ гэж тусгасан ч иргэд өөр олон санал тавьж байгаа гэнэ. Тэтгэврийг инфляц­тай уял­дуулж нэмж байгаа­рай гэсэн, МАХН үүнийг хүлээн авч байна гэсэн С.Баяр дар­гын үгийг тан­хим алга нижигнүү­лэн хү­лээж авлаа. Ер нь л Засгийн газар, Ерөн­­хий сайд, МАХН-ын нэр хүнд ир­гэдийн дунд өндөр байгаа нь анзаа­раг­дав. Шинэ Зас­гийн газар хариуц­ла­гыг чангат­гасан гэж С.Баяр дарга хэл­сэн, сон­гог­чид ч санал нэг байсан. Үнэ­хээр ч мар­тагнах шахсан хариуц­ла­гыг С.Бая­­­рын Засгийн газар сэргээ­сэн гэдэг­тэй маргах хүн гарахгүй биз ээ.

Харин Ерөнхий сайдаар томилогдсоныхоо дараа тун­хагласан таван төгөлдөршлөөс ашигт малтмалтай холбоотой хэсгийг хэрэгжүүлж амжсангүй гэдгээ С.Баяр дарга хэлэв. Гэх­дээ энэ нь Засгийн газар, МАХН-аас хамаараагүй гэдгийг сонгогчид ойлгож байв. Ерөн­хий сайд ийн танилцуулс­ны да­раа нэр дэвшигчид үг хэлсэн юм. Н.Баяртсайхан гишүүн, “МАХН Засгийн газар дангаар бай­­гуулах хэмжээний суудал аваа­сай” гэсэн бол, Н.Болор­маа сайд “Иргэддээ хамгийн ойр байж чаддаг төр хүчтэй байдаг. МАХН дандаа иргэд­тэй­гээ хамт” гэв. Харин Ц.Мөнх-Оргил сайд “Биднийг дөрвөн суу­­дал авчраа­рай гэж намын­хан маань Баян­гол руу илгээ­лээ” гэсэн юм. П.Цогт­баатарын хувьд дүүргийн Засаг дарга, ир­гэдийнхээ зовлон жаргалыг хам­гийн сайн мэддэг болохоор сон­гогчид талархан хүлээн авч бай­сан. Уулзалтын үеэр МАХН шинэ гишүүдээр эгнээгээ нэ­мэв. Намын дарга, ерөнхий на­рийн бичгийн дарга, Улаан­баа­тар хотын Засаг дарга бо­лон дөрвөн нэр дэвшигчээс намын батлах гардаж авсан шинэ гишүүд бүгд шижигнэсэн залуус байлаа. Хөтлөгч “Залуус МАХН-ыг сонгож байна” гэж дуу алдах нь аргагүй ээ. Уулзалт богинохон ч дүүр­гийн иргэдийн саналыг сонсч, асуул­­тад хариулах цаг зав Ерөн­хий сайд ч, нэр дэвшигчид ч гар­гав. Улс орны хэмжээний асуу­далд санаа зовних “Монгол зүрх­тэй” нэгэн ч байсан, амжилт хүс­сэн цагаан ерөөлтэй хүмүүс ч байлаа.

Bayasum said...

хүмүүсийг ингэтэл бухимдуулах юм хэлээгүй санагдана. Хүмүүст таагүй сэтгэгдэл үлдээх шалтгаан болсондоо Хүдэрээс хүлцэл өчье.

Uran: Намайг эрүүл мэндийн яамны урдах New horizons 5 давхар байшингын 3-дахь давхараас олж болно шүү..

Мөнхбаатар said...

Эйлер гуай ч мундаг хүн байжээ.

Агуулга нь таалагдлаа. Харин яагаад том Ё гэдэг нэрийг өгснийг яагаад Баабар гуай "Дори идэр дүүдээ хандах нь" гэж номоо нэрлэсэнтэй адилаар бодоод бодоод олсонгүй... Харин нэг зүйл оллоо. Бодын шийр 4 байдаг юм байна :P

Anonymous said...

matematikiin tomyogiin tomyog helj baigaamaa. IQ ni QI boltson humuust handaj helehed!!!

Мөнхбаатар said...

Duruljin гуайд хэлэхэд нээрээ тийм байна. IQ-гийн тухайд таны хэлж байгааг өөр дээрээ хамаатуулж ойлголоо. Бас дээр нь хүлээж авлаа :) Гоё сэтгэсэн байна. Анзаарсангүй. Баярлалаа.
Том Ё = Томьёо

Idea said...

Бүх бичлэгийг чинь тухалж суугаад тогтож уншлаа. Үзэл бодол хийгээд үз хэллэг чинь үнэн таалагдав.

Idea said...

үг хэллэг шүү хэхэ

Anonymous said...

(a+bⁿ)/n=x bodlogiin hariu ni baidaggui yumuu, te..
Sacha

Anonymous said...

Put all of your eggs in one basket and mind that basket very well.

 
Free Counter