Инээмсэглэл нам

2011.3.26 Токио

Японы Smile-tou буюу "Инээмсэглэл нам"-ын дарга Маккү Акасака олон хөлийн газарт намынхаа сурталчилгааг хийж байна. Нэг гишүүнтэй намын дарга, өөрийг нь сонирхоод тойрон зогсох хүмүүст дуу дуулах, бүжиглэх, хааяа нэг хошигнол хэлэх зэргээр хөгжөөнө.

Энэ хүн бол ухаан санаа эрүүлээр барахгүй, чамгүй хөрөнгөтэй бизнесмэн. Тэдний нам боловсрол, эрүүл мэнд болон стресс, амиа хорлолт зэрэг нийгмийн хүндхэн асуудлуудыг "инээмсэглэлийн эмчилгээ"-ээр илааршуулна гэсэн энгийн уриатай. Маккү Акасака их хурлын сонгуульд хэд хэдэн удаа нэрээ дэвшүүлсэн боловч хэтэрхий цөөн санал аван, сонгогдосон удаа байхгүй.

Гэсэн ч тэр инээсэн чигээрээ, хүмүүсийг инээлгэсэн хэвээрээ л байна.

Хориэмон

Токио Их сургуульд сурч байхдаа 1997 онд хоомпээж хийдэг компаниа байгуулах үед Такафүми Хориэ гэдэг энэ залууг хэн ч таньдаггүй байлаа.

Түүний байгуулсан Livedoor гэдэг компаний үйл ажиллагаа урсдаг шатаар дээш өгсөх мэт саадгүй урагшилсаар 2005 он гэхэд бэйсболын баг худалдаж авахыг оролдох, телевизийн сувгийн ихэнхи хувьцагааг худалдаж авах хэмжээнд "том" хөдөлж эхлэхэд олон нийт түүнийг мэддэг болж, анхаарал хандуулж эхэлсэн юм.

Тэр үеэс Хориэмон гэдэг хочтой болсон мань эр ихээхэн эрх чөлөөнд дуртай, түргэн шинэчлэл-хөгжил бол хамгийн шилдэг гэдэг үзэл бодолтой нэгэн гэдэг нь томоохон хурал цуглаанд "томчууд"-тай уулзахдаа зангиа зүүдэггүй, японы уламжлалт бизнесийн арга барил, улс төрийн хуучинсаг байдлыг байнга шүүмжилж байдаг зэргээс нь харагддаг.

Гэхдээ, хувьцаа эзэмшигчдийнхээ хурал дээр "Манай компани дэлхийн ноомер 1 компани болно" гэж итгэлтэйгээр хэлж байсан Хориэмон-ийг азын тэнгэр удаан ивээсэнгүй. Бирж дээрх хувьцааны мэдээллээ гаргахдаа хууль бус үйлдэл хийсэн гэдэг шалтгаанаар Livedoor-ийн захирлууд шалгагдаж эхэллээ.

Олон сарын турш шүүх хурал болсны эцэст Хориэмон буруутаж их хэмжээний торгууль, хоригдох ялаар шийтгүүлсэн юм. Хэсэг хугацаанд хоригдож байгаад гарсан боловч энэхүү хэрэг хуулийн бүрхэг байдлаас болж нэлээд төвөгтэй, одоо хэр бүрэн шийдэгдээгүй байна.

Түүний хэтэрхий эрх чөлөөтэй, шийдэмгий байсныг нь буруушаах хүмүүс олон байсан ба энэ утгаараа олон дайсантай. Тэр дайснууд нь болон хуучинсаг улс төрчид, шүүгчид түүнийг буруутгасан гэж өөрөө үздэг, тэрэнтэй нь санал нийлдэг хүмүүс ч цөөнгүй бий.

Амьдарч буй нийгэмдээ шүүмжлэлтэй хандаж, байнга хурц үг, зоригтой үйлдлээрээ анхаарал татаж байдаг, гэхдээ маш энгийн (далий юм ярьдаггүй) энэ залуугийн блогоос нэгэн бичлэгийг хөрвүүлэв.

* * *

Бизнест "бараг л гарцаагүй" амжилт олох арга

Компани байгуулж бизнес эхлүүлэх гэж байгаа бол өөрийн дуртай бизнесээ биш гарцаагүй амжилт олох бизнесээс эхэлсэн нь дээр гэж би хэлдэг. Тодруулбал,

-Ашиг олох магадлал өндөр бизнес
-Бараа-агуулах хэрэггүй бизнес
-Тодорхой хугацаанд тодорхой хэмжээний орлого орж ирэх бизнес
-Үндсэн хөрөнгө ноль, эсвэл багахан хөрөнгөөр эхлүүлж болох бизнес

-ийг хийвэл бараг л гарцаагүйгээр цааш амжилттай явна гэж хэлсээр ирсэн.
Би үүнийгээ зөв гэж боддог ч гэсэн, нэг л бүтэмж муутай хүмүүс бас байгаа бололотой.
Яагаад? гэж гайхан бодож үзлээ.

Тэгтэл, шалтгаан нь энэ юм болов уу? гэж бодсон зүйл нэг л байлаа.
Тэр нь унтахаас бусад бараг бүх цагаа ажилдаа зориулахгүй байгаа юм биш биз гэж.
Би өдөрт 8 цаг гаруй тувт ширээний ард суугаад ажлаа хийдэг, хооллохдоо ч ажлаа хийдэг байсан тухайгаа нэгэн тэмдэглэл дээрээ бичтэл мэйлээр асуулт ирсэн юм.
Суугаа ажил хийхээр нэг мэдэхэд ажилтай холбоогүй, видео сайт үзэх зэрэг тохиолдол байхгүй гэж үү? гэсэн асуулт.

Видео сайт!? Тийм юм үзэж байх зав байхгүй. Ажлаар кино шүүмж бичихийн тулд л кино нээлтэд очих, эсвэл twitter-ээр social filtering хийгдсэн видео л үздэг. Хальт хараад л ажилдаа эргэж орно. Тоглоом тоглох зав мэдээж байхгүй. Сэтгүүл, комик бол унаанд явахдаа, эсвэл долгион барихгүй газарт л уншина. Номны тухайд гэвэл review бичихийн тулд л унаан дотор ихэвчлэн уншина.

Компаниа үүсгээд 3 жил орчим найз нөхөдтэйгөө ууж суусан удаа ч цөөхөн. Бизнес уулзалт, лекц зэрэгт нэг ч удаа явж байгаагүй. Тийш явахын оронд лекц уншсан хүний номыг аваад хурдан уншлага хийсэн нь дээр. Mail magazine гаргаж байвал тэрийг нь уншихад болно. Лекц цуглаанд явж байх цаг нь хайран юм.
Одоо бол арай өөр болсон ч гэсэн тухайн үед хооллох цаг хүртэл хайран учраас түргэн үйлчилгээний цэгээс бэлэн хоол, салат зэргийг авч иднэ. Тэрүүхэн цаг хугацаа хүртэл хайран санагдаад ажилтнаараа хоол авч ирүүлж байсан удаа ч бий. Бас дуудлагаар хоол их захиалж иддэг байлаа.

Хагас, бүтэн сайн гэж мэдээж байхгүй. Зуны амралт, шинэ жил ч амрахгүй, тувт ажиллаж байлаа. Болзоонд ч явахгүй учраас үйл явдлыг товчлох үүднээс нэг хэсэг эмсийн хүрээлэн явдаг үе ч байлаа. Ваннтай усанд хэвтэх, үсээ залуулахаар явах зэрэг цаг үнэхээр хайран гэж бодоод бараг л явдаггүй байв.
Эцэст нь гэртээ харих цаг ч гэсэн хайран санагдаад үргэлж компани дээрээ хоноглох үе ч байсан. Нэг хэсэг компани дээрээ шүршүүр хүртэл байрлуулж байлаа.

Энэ хэрээр хийхэд бол бараг л гарцаагүй амжилтанд хүрнэ гэж бодож байна л даа...

Аан, энд нэг чухал зүйлийг хэлэхэд, дээрхийг хэцүү гэж бодож байгаа хүн бол амжилт олоход "тэнцэхгүй" байж магадгүй.
Би үнэнээ хэлэхэд бусад ямар ч зүйлээс илүү ажилд төвлөрөх цаг хугацаандаа дуртай, шинэ технологи боловсруурах зэрэг нь сонирхолтой байсан юм.

Шөнө дундын хайрын захиа

"Яах гэж тийм мэйл явуулав даа" гэж харамсаж байсан удаа байгаа юу?

Бор дарсны халуунд, эсвэл баярласандаа, уурандаа хэн нэгэн лүү явуулчихаад дараад нь амаа барьдаг (маусаа барьдаг?) тийм мэйлийг "шөнө дундын хайрын захиа" гэдэг юм байна.

Gmail-ын Mail Goggles тохируулгыг хийвэл үүнээс сэргийлж болно гэнэ.

Жишээ нь Баасан ахын төрсөн өдрийн орой 10-аас хойш мэйл явуулах үед зураг дээрх шиг амархан бодлого гарч ирнэ. Хэрэв бодож чадахгүй бол мэйл нисэхгүй. Хэхэ.

The Italian (2005)

Оросын жижиг хотын хүүхдийн асрамжийн газарт хааяа Мадам нэртэй авгай ирж хүүхдүүдийг шинэ гадаад ээж аавтай нь танилцуулна.

Нэг удаа 6 настай Ваня-гийн ээлж болоход итали аав, ээж нь ирж танилцаад бичиг баримтаа бүрдүүлээд хэд хоногийн дараа ирж авахаар болов.

Тэр өдрөөс хойш Ваняг бүгд италианец (итали хүн) гэж дуудах болов. Бүгд л түүнийг азтай золиг юм аа гэдэг байлаа.

Харин Ваня нэгэн явдлаас болж төрсөн ээжийгээ олох хэрэгтэй гэж шийднэ.

Тэр архиваас өөрийнхөө материалыг хулгайлж авсан ч уншиж чадахгүй гээд асуудлууд ар араасаа гарч ирэх боловч Ваня ээжийгээ олох урт аянд гарна...

Ибрахим өвөө (2003 Франц)

"Monsieur Ibrahim et les fleurs du Coran"

Францын арын гудамжинд амьдардаг 13 настай хүү Момо багаасаа эцэг эхийн хайр энэрлийг амсах хувьгүй байлаа. Эх нь хаяад явсан, цуг явсан ахыг нь эцэг нь байнга магтана, Момод ядаргаатай байв.

Гэхдээ тэрний толгойд ганцхан бодол. Гудамжинд зогсох биеэ үнэлэгч хүүхнүүдийг байнга ажиглана, задгай мөнгөө цуглуулна, анхны "учрал"-аа тэсэн ядан хүлээнэ.

Гудамжны эсрэг талд байх жижигхэн мухлагаас талх тариагаа хулгайлж мөнгөө хэмнэнэ. Харин мухлагийн эзэн Ибрахим өвөө бүгдийг мэдэж байсан ч түүнийг загнахын оронд түүнтэй хууч хөөрнө, нэг мэдэхэд тэд найз болсон байлаа...

Холивүүдийн тар нир хийсэн киноноос өөр, сэтгэлд "нэвтрэх" оролдлого хийсэн хөөрхөн кино.

Ибрахим өвөөгийн дүрд дээр үеийн европ Чингист тоглож байсан Омар Шариф.

Аса & Хакухо

Өчигдөр Аса сэтгэл сэргэтэл сайхан түрүүллээ. Японы мэдээллийн сувгууд түүнийг ноднин жилжингээ буруушаасан. Тэр нь заримдаа хэрээс хэтэрсэн мэт санагдах үе ч байлаа. Тэгж балбуулж байхад баргийн хүн сэтгэл санаагаар пиарна. Харин Аса шүд зуун босож ирлээ, эрийн хуйх.

Бас түрүүлснийхээ дараа Монголын ард түмэндээ хандаж Монголоор мэндчилгээ дамжуулсан нь хэний ч сэтгэлийг хөдөлгөсөн.

"Үргэлж дэмжиж байдаг та бүхэндээ баярлалаа. Цаашид олон удаа та бүхнийгээ баярлуулнаа!" хэмээн сэтгэлээсээ хэлэхэд нь олон Монголчуудын самсаа шархирсан бизээ.

Бүр миний ч сэтгэл хөдөлсөн.

"миний ч" гэж хэлсний учир гэвэл: өгүүлсү.

Япончууд бол өнө эртнээсээ суурин иргэншилтэй, хамтаар амьдрана гэдгийн утга учрыг "сайтар чанаад болгочихсон" ард түмэн. Хувь хүмүүсийнх нь үзэл бодолд "бусдад үлгэр дуурайл үзүүлэх", "бусдад хэрхэн харагдах", "бусдад төвөг удахгүй байх" гэдэг сэтгэхүй нэвт шингэсэн байдаг бол нийгмийн сэтгэхүйд нь "иргэн хүний биеэ авч явах байдал, ялангуяа нэр алдартай хүн бол нийгэмд үлгэр дуурайл үзүүлж нийт ард түмнийг байлдан дагуулснаар улам сайхан нийгмийг цогцлооно" гэдэг үзэл бодол бат суурьтайгаар оршдог.

Монголчуудын "усыг нь уувал ёсыг нь дага" гэдэгтэй яг ижил утгатай үг японд байдаг бөгөөд тэрийгээ зарлиг мэт дагадаг, бултаараа дагахыг шаарддаг. Хувь хүний үзэл бодол өөр байсан ч, өөрөөр хэлбэл дотроо өөр юм бодож байсан ч "бусдын төлөө", "нийгмийнхээ төлөө" нийтээрээ бурууг буруушаадаг. Энэ утгаараа японы мэдээллийн сувгууд нийгэмд харьцангуйгаар муу нөлөө үзүүлж болох үйл явдал, алдартай хүмүүсийн хэлсэн үг, биеэ авч явах байдлыг хүчтэйгээр шүүмжилдэг. Ёстой л балбаж өгнө. Нийгмийн байр суурийг нь юу ч үгүй болтол нь, зарим үед бүр амиа хорлохоос өөр гарцгүй болтол нь балбадаг. Өндөр нягтаршилтай нийгэмд муу нөлөө гэдэг тахал мэт дэлгэрэх учраас ийнхүү хамгаалалт хийх нь зөв мэт бодогдох боловч зах зээлийн эдийн засаг, чөлөөт нийгмийн харгайгаар энэ "хамгаалалт" нь хэрээс хэтэрсээн, хэтэрсэн! (зах зээлийн эдийн засаг, чөлөөт нийгмийн харгайны тухай дараа бичимз).

Энэ мэт шалтгаанаар Аса-гийн байн байн "өдөөдөг" үйл явдлуудыг телевиз радио, сонингууд нь ам уралдан хайр найргүйгээр шүүмжилдэг. Монголд хөл бөмбөг тоглосон, агсам тавьсан, хараал хэлэх зэргээр зүй бус авирласан гээд түүнийг балбасан жишээнүүд дуусахгүй. Хэлсэн ганц үгийг нь өлгөж аваад, томруулж байгаад л балбаад эхэлнэ. Мань мэт оронд нь байвал стресстэж үхмээр.

Тэгээд мөхөс би Аса-гийн тухай юу гэж боддог болсон бэ? гэхлээр жоохон япончуудад нийцүүлж харьцаасай, арай даруухан байгаасай. Бялдуучил, худлаа инээ гэж огтхон ч хэлэх гээгүй. Зүгээр л бага зэрэг ёсорхуу, тэдэнд таалагдах үгийг нь хааяа хэлчихээд л явж байвал япончууд ч тайвширна өөрт нь ч гэсэн амар мэт санагдана. Монголчуудын иймээж гэдэг юмыг харуулж байгаа гэдэг утга ч бага зэрэг байна. Мэдээж заримдаа омог бардам, хийморьлог монгол зан гарах л биз, гарсан нь ч гоё. Харин энэ хоорондох балансыг л бариад байгаасай гэсэн санаа. Тэр зэргийн ухаан түүнд байгаа гэдэгт итгэнэ. Өчигдөр үг хэлэхдээ "Би бол японы ёкозуна. Тийм ч учраас би японд хайртай" гэж японоор хэлж "тал засчихаад", дараад нь Монголоор мэндчилгээ хэлсэн нь миний нөгөө хэлэх гээд байгаа баланс. Нэгэн дэвшил гэлтэй. Аса-гийн тухай энэ хүртэл.

Хакухог анхнаас нь дэмжиж ирсэн. Хэний ч хайрыг татах сайхан Монгол хүү. Уужуу тайван, сэтгэл тайвшруулам нэг юм түүнээс гэрэлтдэг. "Япон эхнэр авсан", "хэт японжсон" гэх зэргээр шүүмжлэлтэй хандах хүмүүс Монголчууд дунд цөөнгүй байдаг.

Тийм биш! Япон эхнэр авлаа гээд тэр япон хүн болохгүй. Тэрний бие, сэтгэл бүх юм нь Монгол хэвээрээ. Хайр сэтгэлээ дагаж тийм шийдвэр гаргасан нь түүний зориг. Яахав Монгол хүүхэд залууст үлгэр дуурайл болно гэдэг утгаараа алдартай хүмүүс гадны хүнтэй суухгүй байсан нь дээр гэсэн үзэл бодол байж болох юм. Тэгвэл, эрэгтэй хүн гадны хүнтэй суулаа гээд Монгол хэвээрээ, хүүхэд нь ч Монгол хүн болно гээд чанга дуугаар хэлчихье. Харин эмэгтэй хүний хувьд гадны хүнтэй суувал үүний эсрэг үр дагавар гарах учраас ижилхэн үг хэлж чадахгүй (жэндэрийн асуудалд ороогдож магадгүй ч хэлээд тавьчихлаа :).

"японжсон" гэдэг бол ердөө л түүний чих зөөлөн, даруухан зангийн илрэл. Бялдуучлаад, тал засаад байгаа юм биш. Яагаад гэвэл эргэн тойрных нь багш, сурган хүмүүжүүлэгч японууд нь түүнийг хүүхэд байхаас нь ярьж хэлэх, алхах гишгэхийг нь заагаа биз, шаардаа биз. Өөрсдөө элдвээр хэлэгдэж, асуудалд орохгүй гэж шүү дээ. Хакухо тэр үгэнд нь орсон, хүмүүжилтэй байсан л биз. Тэрнээс биш тэр бол юунаас ч илүү Монголдоо хайртай, Монгол сэтгэлтэй, Монгол хүү юм шүү.

Эцэст нь Монгол хөвгүүд эвт мэх, эр бяраараа гайхуулж байгаад бахархаад бахархаад ханашгүй. Улам сайхан хийморьтой барилдаж, Монголчууддаа сэтгэлийн тэнхээ бэлэглээрэй!

Уран зохиол

Уран зохиолын ном унших хэрэгтэй. Монгол болоод, дэлхийн шилээвэр зохиолуудыг залуу завтай насандаа аль болох ихийг уншаад авах нь юмыг олон талаас нь хардаг болоход, өөрийн гэсэн үзэл бодолтой болоход, наанадаж хүнтэй ярихад ч гэсэн хэрэгтэй.

Сурагч, оюутан байхдаа өөрөөр хэлбэл залуу насны оргилуун сэтгэлтэй байгаа дээрээ унших нь илүү үр дүнтэй. Сэтгэл хөдлөлтэйгээр уншина, зарим үед уйлаад уншина шүү дээ. Ингэж уншихыг л жинхэнэ унших гэнэ. Нас яваад завгүй болно, дээрээс нь бодол сэтгэл тогтворжоод ирэхээр уран зохиол сэтгэлийн гүнд хүрч чадахгүй. Тийм болохоор залуу байгаа дээрээ сайн унш.

Өнөө үед бидний эргэн тойронд телевиз, интернэт гээд мэдээлэл авах олон суваг байна. Гэхдээ энэ бүх чих дөжирмөөр зүйлээс олж авч чадахгүй зүйл уран зохиолд бий. Тэнд хүний мөн чанар, хүмүүсийн харилцааны ээдрээтэй асуудлууд, ёс суртахуун, хайр сэтгэл гээд интернетээр хайж олоод ойлгож болохгүй зүйлүүдийг өгүүлдэг. Өөртэйгөө ярилцаж, эргэцүүлж бодох боломж олгодог.

Найз нөхөд, дүү нартайгаа уран зохиолын тухай ярилцаарай. Ном солилцож уншаарай. Бичигч одоог хүртэл маш бага уншсан болохоор өөрийгөө хөгширсөн гэж бодохгүй уншина гэж бодож байгаа. Уншаарай гэж зөвлөх ном байна уу?

Ярилцах ину

Бид өдөр тутам хүмүүстэй ярилцдаг. Найз нөхөд, гэр бүлийнхэн, ажил төрлийн холбоотой хүмүүс, дэлгүүрт, гудманд гээд олон төрлийн хүмүүстэй ярилцдаг боловч яриагаа урьднаас эмхэлж алдаа мадаггүйгээр бодсон санаснаа бүрэн илэрхийлж чаддаг болов уу? Магадгүй ийм боломж хийгээд шаардлага ч байхгүй байж мэднэ. Харин яриаг аль болох үр дүнтэй болгохын тулд

Нэгд. өөрийгөө хянах, Хоёрт. харилцагчаа ажиглах чадварыг өөрийн болгох нь тэргүүний зорилт юм. Ярилцах (харилцах) үед анхаарах 5 хэлбэрийг доор орууллаа.

Давших хэлбэр

Үүнд харилцагчийгаа эсэргүүцэх, яриаг таслах, буруутгах, залхаж төвөгшөөх, өөрийгөө зөвтгөх, сүрдүүлэх, хариу тус нэхэх зэрэг орно.

Ийм яриа бол харилцагчийн зүгээс харахад амиа хичээсэн, шудрага бус, ухаалаг бус гэсэн сэтгэгдлийг төрүүлдэг. Сайн тал гэж бараг байхгүй.

Зайлсхийх хэлбэр (гол сэдэв рүү шууд орохгүй)

Сонсоогүй байдал гаргах, сэдвийг өөрчлөх, ярихаа болих, яриаг хойшлуулах зэрэг орно.

Энэ нь асуудал мухардалд орсон үед шинэ санаа дэвшүүлэх, сөргөлдөөнийг хурцдахаас сэргийлэх сайн талтай ч асуудал шийдэгдэхгүй удах зэрэг сөрөг талтай.

Мэдээлэх хэлбэр (өөрийгөө ойлгуулах)

Санал хүсэлтээ гаргах, асуудалд тайлбар хийх, өөрийн байр сууриа хамгаалах, санаа бодлоо илэрхийлэх зэрэг юм.

Энэ нь харилцагчийн эргэлзээг багасгаж өөрийгөө илүү мэдрүүлэх сайн талтай боловч элдэв баталгаа, тоо баримт, хуулийн тайлбар ашиглах нь "давшилт" гэж хүлээж авах тохиолдол бий.

Нээлттэй хэлбэр

Яриаг анхааралтай сонсох, асуулт асуух, хэрэв санал нийлэхгүй тохиолдолд өөрийнхөө үгээр сольж хэлж үзэх зэргээр сэтгэлээсээ нээлттэй харилцах юм. Ингэснээр харилцагчийнхаа байр суурь, үзэл бодол, хүсэл сонирхол зэргийг мэдэх ба итгэлцэл үүсч цаашдын харилцаанд сайнаар нөлөөлөх болно.

Нэгдмэл хэлбэр

Эхлээд харилцан ижил үзэл бодол, сонирхол зэргийг эрэлхийлнэ. Түүн дээрээ тулгуурласан нөхөрсөг харилцааг үүсгэж цаашдын холбоогоо бататгана. Зүйрлэж хэлэх юм бол дундаа нэг завь хийгээд хөвөх мэт.

Эдгээр таван хэлбэр бол найз нөхдийн, өдөр тутмын энгийн ярианаас эхлээд ажил хэргийн холбоонд хүртэл анхаарахад илүүдэхгүй болов уу. Саяхан танилцсан аятайхан бүсгүйтэй ч хэрхэн ярьснаас их зүйл шалтаална гэдгийг сануулах юун.

...Нэгд. өөрийгөө хянах, Хоёрт. харилцагчаа ажиглах чадварррр... (давтан хэлсээр гарч одов)

Хэн хийх вэ?

"Салхи оруулъя" гэсэн коммент бичигдсэн байсан учраас болоогийнхоо салхивчийг жоохон нээгээд тоос тортгийг нь үлээлгээд орхий.

Ажил төрөл, Аав ээж, Анд нөхөд, Алт мөнгө, Айл гэр, Авгай хүүхэд гээд Амьдралд "А"-гаар эхэлсэн Асуудал ямар олон юм бэ?  Арван хуруу, Арзгар толгойтой төрсөн юм болохоор энэ олон А-нуудыг Аргадаж зохицуулахаас өөр Аргагүй билээ.

За жоохон чухал царайлаадахъя.

Улс орон энх амгалан оршин тогтноход иргэн, хувь хүнээс юу шалтгаалдаг вэ? Боловсрол бол мэдээж - цэцэрлэг сургуулиас нь тогтсон системээр хүүхдүүдийнхээ толгой руу оруулахаас эхлээд бодлогын аргаар дэмжиж болно.

Харин ёс суртахуун, ухамсар, итгэл үнэмшил гэсэн маш чухал хүчин зүйлүүд нь харьцангуй хийсвэр болоод тэр үү, иргэн-хүүхдүүдийн толгой руу тийм ч амархан чихээд оруулчихаж болдоггүй эд ажээ.

Эрт дээр үеэс бүх л улс орны ухаантнууд, янз бүрийн нийгмийн хэлбэрт байхдаа ард түмнийхээ ёс суртахуун, итгэл үнэмшил хийгээд сэтгэлгээний төгс загварийг бүтээж, хэрхэн түүнийгээ үе дамжуулан сайжруулж авч явах тухай бодож боловсруулж ирсэн болов уу.

Жишээ нь европ, америкийн орнуудад иргэн хүнийх нь хүмүүжил, итгэл үнэмшилд христосийн шашин нь хүчтэй нөлөөтэй. Тэд христосийн шашиндаа сэтгэлээсээ сүсэглэн, номлол сургаальд нь итгэнэ. Дээрээс нь тухайн орны онцлогтой холбоотойгоор үүссэн оюун санааны эрхэм нандин зүйлс байна. Америкууд "эрх чөлөө", англиуд "ёс горим, уламжлал", германууд "шилдэг үндэстэн" гэдэг ч юм уу.

Урагшлаад лалын ертөнц рүү орж ирвэл шашных нь нөлөө бүр ч их хүчтэй. Бурхныхаа төлөө амиа золих бол маруужин идэхтэй адил хялбархан хэмжээнд хүртэл итгэл үнэмшил суусан хүмүүс байдаг гэж дуулддаг.

Сайн мэдэхгүй учраас лалын ертөнцийг орхиод ази руу орж ирвэл бурханы шашны нөлөө газар сайгүй байна. Энэтхэг гэхэд шороон түмэн ядуус нь өмсөх хувцасгүй, идэх хоолгүй хэрнээ тэрэндээ уурлаж бухимдаж байгаа хүн байдаггүй. Тийм тэнэг улсууд уу гэхээр мундаг тоочин учраас тэгж хэлэх хэцүү. Энэ нь ердөө л тэдний олон мянган жил бүтээж ирсэн "миний энэ насны хувь төөрөг ийм билээ" гэсэн нийгмийн сэтгэлгээний загвар, итгэл үнэмшил нь юм.

Хятадын эртний бичиг сударт нь "Иргэн хүн нь хааныхаа үгийг үг дуугүй дага. Харин хаан нь иргэн хүнээ үргэлж гэдэс цатгалан байлга" маягийн зүйл байдаг. Иймэрхүү итгэл үнэмшил одоог хүртэл уламжлагдаж ирсэн болохоор хятадууд нэг намынхаа доор удирдагдаад яваад байгаа ч юм билүү, хэн мэдэхэв.

Японы "муу явахаар сайн үх" гэдэг үзэл буюу самурайн ёс бол иргэдийнхээ ёс суртахуун, итгэл үнэмшилд нь гайхалтай сайн уламжлагдан ирсэн байдаг. Амиа хорлох үзүүлэлт нь дэлхийд дээгүүрт орох хүртлээ.

Зиак бодол тэнүүчлэн явсаар Монголд ирнэ биддээ.

Бид юугаар бахархдаг билээ? Онгон зэлүүд байгальтай уудам газар нутаг, Чингис хааны түүхэн гавъяа, тэртээх агуу байлдан дагуулал. Ойрмогхон гэвэл газар доор байгаа асар их алт эрдэнэс.

Тэгвэл бидний ёс суртахуун, хүмүүжил, үзэл бодлын төгс загвар, үлгэр дуурайл юу вэ? хэн бэ? Монгол иргэн-хүүхдүүд гарцаагүй даган тэмүүлэх ёстой нийтлэг итгэл үнэмшил, сэтгэлгээний нандин зүйлс хаана байна? Тодорхой хэлбэл Монгол хүн бол ингэж бодож сэтгэж, ийм ухамсартай байвал зөв гэсэн томъёлол, үлгэр. Тэрийг бичиж боловсруулж байгаа хүмүүс хаана байна?

Огт байхгүй гэж хэлж байгаа юм биш л дээ.

Магадгүй Чингис хаан бол "жинхэнэ" Монгол хүн гэж хэлж болно. Эрэлхэг зоригтой, газар орон, гэр бүл, ард түмнийхээ төлөө амиа үл хайрлан тэмцэх чанар, үнэнч нөхөрлөл гээд олон зүйл зуун зууныг дамжин бидний оюун санаанд шингэсэн нь дамжиггүй.

Дээр нь эртнээс бишрэн шүтэж ирсэн бурханы шашны хүн амьтныг хайрлах, нүгэлийг тэвчих, буян хийх гэсэн сэтгэлгээ ч бас уламжлагдан ирсэн.

Бас мэргэн ардын сургааль гэж зөв бурууг ялгаж салгахад гайхалтай сайн "үйлчилдэг тан" байна.

Харин энэ бүгд хоорондоо учир зүйн холбоос нь сул, ихэвчлэн ам дамжин ирсэн, зөрчилдөөнтэй үзэл санаа, бүрхэг зүйлс ч байдаг.

Орчин үед хүрч ирээд элдэв нийгмийн систем, зах зээл, эрх чөлөө, глобалчлал зэрэг айхтар хурдтай хийгээд чих дөжрөм олон ургалч үзлийн үр дүнд угаасаа бүдэгхэн байсан Монгол хүнд байх ёстой итгэл үнэмшил, ёс суртахуун, сэтгэлгээний нандин зүйл, зөв буруугийн хэмжүүр нэрвэгдэн доройтохын хэрээр ямар ч аргаар болтугай мөнгөтэй болох ёстой гэсэн үзэл бодол л нийгэмд маань улам хүчээ авсаар байгаа нь харамсалтай.

Тийм болохоор дээр бичсэн бүдэгхэн ч гэсэн Монгол хүний дотор байдаг, цаашид ч байх ёстой зөв итгэл үнэмшил, ёс суртахуун, хүмүүжил, сэтгэлгээний эрхэм нандин загвар (эдгээр үгсийг олон давтаж бичиж байгааг өршөөнө үү) гэдэг зүйлсийг нэгтгэн томъёолж гаргах ажлыг оюунлаг хүмүүст даалгамаар байна. Мэдээж ном хэвлээд, хэдэн үг хэлээд болгочих ажил биш. Олон хүн, олон жилийн хүч хөдөлмөр шингэнэ. Магадгүй хувийн ашиг сонирхолоо умартан хийж бүтээх, зөв замаар явахын үлгэр дуулайлыг үзүүлэх "өөрийгөө золиослогч" нар ч хэрэгтэй. Тэгээд үр дүн нь олон жилийн дараа гарна.

Үрийг нь сорлон тариалаад, сайтар арчилж тордох юм бол ургац нь байна шүү дээ:

Ажилч хичээнгүй, үнэнч шудрага, бусдад тусладаг, зоригтой, муу муухайтай тэмцдэг, эх орондоо хайртай, өөртөө бас арчаатай Монгол хүн байх юм.

Хэрэв ингэж чадах юм бол нөгөө их байгалийн баялаг бол тэгтэл чухал хүчин зүйл биш болно. Харин ургуулж чадахгүй бол хэчнээн алт мөнгө байгаад ч...

Нэгэн сайн сайхан ирээдүйн эхлэл

Өнөөдөр бол гайхалтай сайхан өдөр.

Олимпийн тэнгэрт Монгол улсын төрийн далбаа намирч, төрийн дуулал эгшиглэв. Жудоч Түвшинбаяр авъяас, хичээл зүтгэлээрээ Олимпийн АНХНЫ Алтан медалийг эх орондоо авч ирлээ. Бахархаж байна.

Энэхүү алтан медальд Монголын үе үеийн тамирчид, шилдэг охид хөвгүүдийн хөлс хүч, тэвчээр, итгэл шингэсэн болов уу. Мань мэт нь өнгөрсөн хойно баярын нулимс нэмэрлэв. Мөнгөн медаль хүртсэн Гүндэгмаа бас мундаг шүү.

Монгол гэдэг сэргэлэн цовоо, хэнд ч дийлдэшгүй хүчтэй бас сүрт далбаатай, төрийн дуулалтай гайхалтай сайхан орон байдаг юм гэдгийг дэлхий мартах шахаж байхад нь санууллаа гэхэд хилсдэхгүй байх.

Монгол хүүхэд залуучууд баярлаж байгаа, бахараж байгаа. Эндээс урам зориг, эрч хүч, өөртөө итгэх итгэлийг аваасай. Ийм цөөхүүлхнээ мөртлөө ухаантай, чадалтай, чоно шиг зоригтой Монгол хүн шүү бид гэж хэлмээр санагдаад байна.

Тэр нам мам, баялаг маялаг биш ээ!
Зөвхөн чи! Эрүүл чийрэг, оюун ухаан төгөлдөр МОНГОЛ охид, хөвгүүд. Та нар агуу МОНГОЛын ирээдүй юм шүү!













зураг: энэ хүзүүн дээр асар хүнд ачаа байлаа.